Атақты ойшылдар

Абдезов Мейржан Ергешович

Түркістан облысы, Төле би ауданы, мамандандырылған мектеп-интернат

426

Қазақстан тарихы

Тақырыбы:

Атақты ойшылдар

WORD жүктеу PDF жүктеу

Сабақтың мақсаты	Сандық білім ресурстарын қолдана отырып (BilimLand, iTest, Twig), орта ғасырлардағы атақты ойшылдардың қоғам дамуына әсер еткен істерімен, еңбектерімен таныстыру.
Тілдік мақсаттар	Метафизика – философияның бір бөлімі. Әлемнің жаратылғаннан бергі зерттеулерімен айналысады. Шығыс халқының поэзиясы мен рубайлары – ырғаққа құрылған төрт жолды афоризмдер.
Құндылықтарды дарыту	«Мәңгілік ел» идеясы негізінде азат елдің тәуелсіздік бұғауына түсу тарихын оқыту арқылы патриотизм құндылығы жүзеге асады. Сабақ барысында «Функционалды сауаттылық», топтық жұмыста «Құрмет пен ашықтық» жүзеге асады.
Пәнаралық байланыстар	Қазақстан тарихы, қазақ тілі пәні бойынша білімдері жаңа сөздермен жұмыс және оқылым, айтылым, жазылым барысында қолданылады. Картамен жұмыс барысында география пәнімен байланыс жүзеге асырылады.
АКТ қолдану дағдылары	АКТ дағдыларын дамыту (бейнематериал, ноутбук, интербелсенді тақта).

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың мазмұны

1. «Бабырнама» тарихи шығарма

2. Әбу Райхан әл-Бируни

3. Әл-Хорезми

4. Әбу Әли ибн Сина

5. Омар Хайям

6. Әлішер Науаи

Атақты ойшылдар. 1-тапсырма

Атақты ойшылдар. 2-тапсырма

Атақты ойшылдар. 3-тапсырма

Атақты ойшылдар. Тест

Қорытынды

Презентация

Қосымша-1

Суреттер, бейнефильм (BilimLand, Twig)

Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)
3-том. Алматы, 2010.
Қабылдинов З.Е.
8-сынып. Қазақстан тарихы. Хрестоматия. Атамұра, 2012.

Сабақтың басы
Тұлғаны тану

Сабақтың ортасы

Бабырнама

«Бабырнама» (шағатайша: Үлгі, Lang) – Бабырдың өз қолымен жазған атақты еңбегі. Бабыр саясатшы, жауынгер қолбасшы, сонымен бірге ол XVI ғасырдың атақты ойшылдарының бірі болған. Бабыр – жазушы-ғалым ретінде өз артынан баға жетпес әдеби мұра қалдырған адам. Оның біздің заманымызға жеткен еңбектерінің ішінен «Бабырнаманы», «Мубайин» атты өлеңдер жинағын, «Хәтти Бабри» атты өзі жасаған жаңа алфавитін, махаббат тақырыбына жазылған көптеген газелдер мен төрт жолдық өлең шумақтарын атауға болады. Бабыр сонымен бірге музыка, поэзия және соғыс туралы да көптеген трактаттар жазған. Бірақ өкінішке қарай, оның бұл еңбектері біздің заманымызға жетпеген.

1-тапсырма

Ғалымдар мен олардың еңбектерін сәйкестендіріңіз.

Әбу Райхан Бируни	Екі тілдің таласы
Ибн Сина	Алгебра мәселелерінің дәлелі
Әлішер Науаи	Дәрігерлік ғылым каноны
Әл-Фараби	Диуан әл-адаб
Омар Хайям	Масғұд каноны

2-тапсырма
Ғалымдардың қай кезде өмір сүргендерін сәйкестендіріңіз.

Әл-Фараби	1040–1123 жж.
Омар Хайям	973–1037 жж. шамасы
Әл-Бируни	870–950 жж. шамасы
Әл-Хорезми	980–1037 жж. шамасы
Ибн Сина	ІХ ғ.

3-тапсырма
Ғалымдар мен олардың еңбектерін сәйкестендіріңіз.

Әлішер Науаи	«Болмыс және борыш туралы трактат»
Әл-Хорезми	«Астрономия кестесі»
Әбу Әли ибн Сина	«Дәрігерлік ғылым каноны»
Омар Хайям	«Екі тілдің таласы»
Әбу Райхан Бируни	«Үндістан», «Масғұд қонағы»

Қорытынды

4-тапсырма

Берілген сұрақтардың дұрыс жауабын таңдаңыз.

1. Орта ғасырларда қай ғалым «алгоритм атасы» атанды?
а) Әл-Хорезми
ә) Ибн Сина
б) Жүсіп Баласағұни
в) Әлішер Науаи
г) Әл-Фараби

2. Қай ғұлама ғалым «Дәрігерлік ғылым канонын» атты еңбекті жазған?
а) Әлішер Науаи
ә) Әл-Фараби
б) Ибн Сина
в) Әл-Хорезми
г) Әбу-Райхан Бируни

3. Үш ғасырдан аса өмір сүрген «Ұлы Моғолдар империясын» құрған билеуші кім?
а) Әл-Хорезми
ә) Омар Хайям
б) Ибн Сина
в) Бабыр
г) Әл-Бируни

4. Қай нұсқада Әлішер Науаидің еңбектері берілген?
а) «Үндістан», «Масғұд каноны»
ә) «Астрономия кестесі», «Күн сағаты туралы трактат»
б) «Дәрігерлік ғылым каноны»
в) «Пайғамбарлар тарихы», «Мұсылмандық нұры»
г) «Болмыс және борыш туралы трактат», «Үш сауалға жауап»

5. «Астрономия кестесі», «Күн сағаты туралы трактат» атты еңбектердің авторы кім?
а) Әбу Әли ибн Сина
ә) Фирдоуси
б) Әл-Хорезми
в) Әлішер Науаи
г) Әбу Райхан Бируни

Бағалау парағы

Қосымша-2

Тұлғалар тарихы туралы мәлімет
(BilimLand, iTest, Twig)

Қазақстан тарихы оқулығы, 8-сынып, Қабылдинов З.Е., Қайыпбаева А.Т., Алматы «Атамұра» 2012.

Қосымша-1
Мәтін-таратпалар
және талдау кестесі

https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/xi-xv-hasyrdahy-orta-aziya/lesson/ataqty-ojshyldar

(BilimLand, iTest, Twig)

Қосымша-2
Тапсырма парақшасы

https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/xi-xv-hasyrdahy-orta-aziya/lesson/ataqty-ojshyldar
(BilimLand, iTest, Twig)

Тест тапсырмалары

https://bilimland.kz/kk/courses/dunie-zhuzi-tarixy/xi-xv-hasyrdahy-orta-aziya/lesson/ataqty-ojshyldar
(BilimLand, iTest, Twig)

Сабақтың соңы
Ой-толғау

Рефлексия
Оқушыларға түрлі түсті стикерлерді тарату. Оқушылар кері байланыс парағы негізінде өздерінің білімдері мен дағдылары қандай дәрежеде игергендерін көрсетеді. Мысалы, «Мен барлығын түсіндім» деп ойласа, өзіне жасыл стикер, егер орташа деп есептесе – сары, ал меңгеру қиыншылық туғызған жағдайда қызыл стикерді таңдап алады.
Үлгі:
– Мен барлығын түсіндім, тапсырмаларды орындадым деген жағдайда (жасыл стикер);
– Мен орташа түсіндім, тапсырмаларды орындауда қиналдым деген жағдайда (сары стикер);
– Ешнәрсе түсінбедім, тапсырмаларды орындауда қатты қиналдым деген жағдайда (қызыл стикер).

Стикерлер

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Қате туралы хабарландыру