Қыпшақ хандығы

АБЛАЕВА АҚБОТА СЕРІКБАЙҚЫЗЫ

Ақтөбе облысы

Майтөбе с.

КГУ«Майтюбинская СШ»

Қазақстан тарихы

Сынып:

6-сынып

Бөлім:

X ғасыр – XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан

Тақырып:

27.12.2019

485

5

PDF жүктеу WORD жүктеу

Сабақ мақсаты	Қыпшақ хандығы мемлекетің тарихын білу, өздігінен іздену жұмыстарына үйренеді.
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)	Барлық оқушылар: . Қыпшақ мемлекетінің құрылуы туралы, қоғамдық құрылысын постер арқылы қорғай алады. Оқушылардың басым бөлігі: . Дешті Қыпшақ даласының картасы берілген. Оң және сол қанаттары мен ордаларын көрсет. Көрші мемлекеттерінің атауын жаза алады Кейбір оқушылар: «Сәйкестендіруді» орындай алады
Тілдік мақсат	Оқушылар орындай алады: жеке жұмыс, топтық жұмыс Негізгі сөздер мен тіркестер: Елбөрілі, тоқсоба,йетиоба, дурут, жікілдер, «орда», хандар, «яланкуг», «половшылар» («далалықтар»). Талқылауға арналған тармақтар: 1. Деректер.Қыпшақ мемлекетінің құрылуы 2. Қоғамдық құрылымы 3. Қыпшақтардың көршілерімен саяси қарым-қатынасы -Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба? Сіз неліктен ХІ ғасырдан бастап Қазақстанның Жетісудан басқа жерлерінің барлығына қыпшақтар ие болып, хандықтың әлеуметтік-экономикалық жағының нығаюы жерін кеңейтуді талап еткенін айта аласыз ба?
Бағалау критерийлері	Қыпшақ хандығының саяси картадағы орнын анықтайды Қыпшақ хандығы мемлекетің тарихын біледі, өздігінен іздену жұмыстарына үйренеді.
Құндылықтарды дарыту	Қыпшақтардың елін, жерін қорғауы, әскери өнерін білуі арқылы патриотизм, өз елі үшін мақтаныш, құрмет құндылықтарын бойына дарыту
Пәнаралық байланыстар	Оқылым, жазылым тапсырмаларын орындату арқылы қазақ тілімен байланысты, картамен жұмыс арқылы географиямен байланысты жүзеге асыру
АКТ қолдану дағдылары	Интерактивті тақта мен презентация жаңа сабақ материалын игеруде пайдаланылады
Алдыңғы оқу	Орта ғасырлық Қарахан мемлекетінің, найман, керейіт, жалайырлардың географиялық орналасуы, саяси тарихы, шаруашылығы, тұрмыс-тіршілігі, кәсібі туралы біледі

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері	Жоспарланған іс-әрекет	Ресурстар
Сабақтың басы ((0-3мин))	Ұйымдастыру Оқушылармен сәлемдесу, психологиялық ахуал «Тілек» шаттық шеңбері. Сыныпты түрлі түсті қиындылар арқылы 3 топқа бөлу:	Топ атауына байланысты суреттер Презентация
Үй тапсырмасы ((9 мин))	1. Моңғол кезеңіне дейін Батыс Моңғолияда қоныстанған ірі тайпалар:Алдыңғы білімді қайталауға арналған сұрақтар: (9 мин) 2. Наймандар Ертіс және Орхон өзендері аралығында қай ғасырда қалыптасты? 3. 1125 жылы наймандар мен керейттер қандай империяға құлағаннан кейін өзінің тәуелсіздігін алды? 4. Наймандардың мемлекетік ордасы: 5. Наймандардың батыстағы көршісі; 6. 1204 жылы наймандарды толықтай жеңген кімдер? 7. Наймандардың соңғы әскерін жинап Жетісуға қоныстанған кім? 8. ХІІ ғасырда керейттер иеленген жерлер: 9. Керейттердің бас ордасы: 10. Моңғолдардың жас қолбасшысы Темучинге қолдау көрсеткен керейт ханы: 11. Керейттердің әлсіреген уақыты: 12. Жалайырлар VI-VII ғасырда қай қағанаттың құрамында болды? 13. Жалайырларды талқандап, өзіне бағындарған моңғол билеушісі Бағалау: Оқушылар ұсынылған сұрақтарға жауап беру арқылы өзін-өзі бағалайды:	Қима қағаздар
Ортасы ((3 мин))	1.Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау . 2.Мағынаны тану: Елбөрілі - «бөрілер халқы» депте атаған, қыпшақтардың шығыс бірлестігі, 16 тайпадан тұрған; Тоқсоба- қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «тоғыз тайпа» деген мағынаны білдіреді Йетиоба - қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «жеті тайпа»; Дурут - қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «төрт тайпа»; Жікілдер – ХІІ ғ. бастап қыпшықтардың құрамына кірген, Арал маңын мекендейтін тайпа; Орда - түркі-моңғол тайпаларының әскери-әкімшілік орталығы, мемлекет басшыларының тұрағы, (астана). Хан— лауазым. Түркі-моңғол халықтарында мемлекет басқарған билік иесі. «Қаған» терминінен қалыптасқан деп есептеледі; Яланкуг – қыпшақ тілінде құлдар деген мағынаны білдіреді Половецтер – қыпшақтардың Русьтегі атауы; Командар – Еуропадағы қыпшақ атауы; Шығармашылық топтық тапсырма беріледі. Топ бойынша мәтінді оқиды. Тақырыптың мазмұнын аша отырып постер қорғайды (10мин). А деңгейінде тапсырма: 1-топ. Деректер, Қыпшақ мемлекетінің құрылуы 2-топ. Қоғамдық құрылымы 3-топ. Қыпшақтардың көршілерімен саяси қарым-қатынасы Дескриптор: 1-топ. Қыпшақтар туралы деректерді және мемлекетінің құрылуын анықтайды; 2-топ. Қоғамдық құрылымын түсіндіреді: 3-топ. Қыпшақтардың көршілерімен саяси қарым-қатынасын көрсетеді: В деңгейінде тапсырма (5мин). 1-топ. Дешті Қыпшақ даласының картасы берілген. Оң және сол қанаттары мен ордаларын көрсет. Көрші мемлекеттерінің атауын жазу 2-топ. Берілген ақпараттың дұрыс немесе жалған екенін анықта. Тапсырма ДұрысЖалғанҚыпшақ хандығы Қарахан мемлекетінің орнына құрылды. Киев Русінің шегарасына барып орналасқан қыпшақтар половецтер деп аталды. Еуропа саяхатшылары П. Карпини мен В. Рубрук: «Қыпшақтар арба үстінде тігілген үйлерін 22 өгізбен тартып жүреді». Әл Омари: «Қыпшақтардың малдары соншалықты, ондай мал ешбір елде жоқ шығар» Жетісу өлкесі ғана қыпшақтардың құрамына кірмеді Батыс қыпшақтардың құрамында он алты тайпа болды. Қыпшақтардың Шығыс бірлестігі Дунайдан Еділге дейінгі аумақты иеленді. 3-топ. Конспектіні мұқият оқып шығып, қыпшақтардың әлемдегі қай мемлекеттермен байланыс орнатқанын жаз. Венгрия Византия Арабия Грузия Моңғолия Өзбекстан Египет Дескриптор: 1-топ. Картадан оң және сол қанаттың ордаларын көрсетіп, көрші мемлекеттердің атауын жазады: 2-топ. Берілген ақпараттың дұрыс немесе жалған екенін анықтайды: 3-топ. Қыпшақтардың қай мемлекеттермен байланыс орнатқанын көрсетеді. С деңгейінде тапсырма (5 мин). «Сәйкестендіру» VIII ғасыр А.Қыпшақтар Жетісумен қатар бүкіл Қазақстан жеріне үстемдік етті Тоқсоба В.Шығыс қыпшақ бірлестігі Сарайшық С, солқанаттың орталығыХІ ғасыр Д. «Қыпшақ» этнонимінің алғаш рет көне түркі руна ескерткіштерінде кездеседіЕлбөрілі Е. Батыс қыпшық бірлестігі Сығанақ Ғ.оң қанаттың орталығы Дескриптор: Берілген сөздерді бір-бірмен сәйкестендіреді	Қазақстанның саяси картасы, Қыпшақ халқының қалыптасуы тірек-сызба, Қазақстан тарихы Суреттер және кестелер жинағы маркелер, түсті қағаздар,стикерлер.
Аяқталуы ((3 мин).)	Үйге тапсырма: Қыпшақ хандығы тақырыбын оқу, тақырып соңындағы тапсырмалар. Кері байланыс: «Екі жұлдыз, бір тілек» Топ басшысы белгілеген бағалау парағындағы жиынтық бағасын шығару. Формативті бағалау. (2 мин)	Бағалау парағы.

Сабақ кезеңдері

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

((0-3мин))

Ұйымдастыру

Оқушылармен сәлемдесу, психологиялық ахуал «Тілек» шаттық шеңбері.

Сыныпты түрлі түсті қиындылар арқылы 3 топқа бөлу:

Топ атауына байланысты суреттер

Презентация

Үй тапсырмасы

((9 мин))

1. Моңғол кезеңіне дейін Батыс Моңғолияда қоныстанған ірі тайпалар:Алдыңғы білімді қайталауға арналған сұрақтар: (9 мин)

2. Наймандар Ертіс және Орхон өзендері аралығында қай ғасырда қалыптасты?

3. 1125 жылы наймандар мен керейттер қандай империяға құлағаннан кейін өзінің тәуелсіздігін алды?

4. Наймандардың мемлекетік ордасы:

5. Наймандардың батыстағы көршісі;

6. 1204 жылы наймандарды толықтай жеңген кімдер?

7. Наймандардың соңғы әскерін жинап Жетісуға қоныстанған кім?

8. ХІІ ғасырда керейттер иеленген жерлер:

9. Керейттердің бас ордасы:

10. Моңғолдардың жас қолбасшысы Темучинге қолдау көрсеткен керейт ханы:

11. Керейттердің әлсіреген уақыты:

12. Жалайырлар VI-VII ғасырда қай қағанаттың құрамында болды?

13. Жалайырларды талқандап, өзіне бағындарған моңғол билеушісі

Бағалау: Оқушылар ұсынылған сұрақтарға жауап беру арқылы өзін-өзі бағалайды:

Қима қағаздар

Ортасы

((3 мин))

1.Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау .

2.Мағынаны тану:

Елбөрілі - «бөрілер халқы» депте атаған, қыпшақтардың шығыс бірлестігі, 16 тайпадан тұрған;

Тоқсоба- қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «тоғыз тайпа» деген мағынаны білдіреді Йетиоба - қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «жеті тайпа»;

Дурут - қыпшақтардың батыс бірлестігінен, «төрт тайпа»;

Жікілдер – ХІІ ғ. бастап қыпшықтардың құрамына кірген, Арал маңын мекендейтін тайпа;

Орда - түркі-моңғол тайпаларының әскери-әкімшілік орталығы, мемлекет басшыларының тұрағы, (астана).

Хан— лауазым. Түркі-моңғол халықтарында мемлекет басқарған билік иесі. «Қаған» терминінен қалыптасқан деп есептеледі;

Яланкуг – қыпшақ тілінде құлдар деген мағынаны білдіреді

Половецтер – қыпшақтардың Русьтегі атауы;

Командар – Еуропадағы қыпшақ атауы;

Шығармашылық топтық тапсырма беріледі.

Топ бойынша мәтінді оқиды. Тақырыптың мазмұнын аша отырып постер қорғайды (10мин).

А деңгейінде тапсырма:

1-топ. Деректер, Қыпшақ мемлекетінің құрылуы

2-топ. Қоғамдық құрылымы

3-топ. Қыпшақтардың көршілерімен саяси қарым-қатынасы

Дескриптор:

1-топ. Қыпшақтар туралы деректерді және мемлекетінің құрылуын анықтайды;

2-топ. Қоғамдық құрылымын түсіндіреді:

3-топ. Қыпшақтардың көршілерімен саяси қарым-қатынасын көрсетеді:

В деңгейінде тапсырма (5мин).

1-топ. Дешті Қыпшақ даласының картасы берілген. Оң және сол қанаттары мен ордаларын көрсет. Көрші мемлекеттерінің атауын жазу

2-топ. Берілген ақпараттың дұрыс немесе жалған екенін анықта.

Тапсырма ДұрысЖалғанҚыпшақ хандығы Қарахан мемлекетінің орнына құрылды.

Киев Русінің шегарасына барып орналасқан қыпшақтар половецтер деп аталды.

Еуропа саяхатшылары П. Карпини мен В. Рубрук: «Қыпшақтар арба үстінде тігілген үйлерін 22 өгізбен тартып жүреді».

Әл Омари: «Қыпшақтардың малдары соншалықты, ондай мал ешбір елде жоқ шығар»

Жетісу өлкесі ғана қыпшақтардың құрамына кірмеді

Батыс қыпшақтардың құрамында он алты тайпа болды.

Қыпшақтардың Шығыс бірлестігі Дунайдан Еділге дейінгі аумақты иеленді.

3-топ. Конспектіні мұқият оқып шығып, қыпшақтардың әлемдегі қай мемлекеттермен байланыс орнатқанын жаз.

Венгрия Византия
Арабия
Грузия
Моңғолия
Өзбекстан
Египет

Дескриптор:

1-топ. Картадан оң және сол қанаттың ордаларын көрсетіп, көрші мемлекеттердің атауын жазады:

2-топ. Берілген ақпараттың дұрыс немесе жалған екенін анықтайды:

3-топ. Қыпшақтардың қай мемлекеттермен байланыс орнатқанын көрсетеді.

С деңгейінде тапсырма (5 мин).

«Сәйкестендіру»

VIII ғасыр А.Қыпшақтар Жетісумен қатар бүкіл Қазақстан жеріне үстемдік етті Тоқсоба
В.Шығыс қыпшақ бірлестігі Сарайшық
С, солқанаттың орталығыХІ ғасыр
Д. «Қыпшақ» этнонимінің алғаш рет көне түркі руна ескерткіштерінде кездеседіЕлбөрілі
Е. Батыс қыпшық бірлестігі Сығанақ
Ғ.оң қанаттың орталығы

Дескриптор:

Берілген сөздерді бір-бірмен сәйкестендіреді

Қазақстанның саяси картасы,

Қыпшақ халқының қалыптасуы тірек-сызба, Қазақстан тарихы Суреттер және кестелер жинағы маркелер, түсті қағаздар,стикерлер.

Аяқталуы

((3 мин).)

Үйге тапсырма: Қыпшақ хандығы тақырыбын оқу, тақырып соңындағы тапсырмалар. Кері байланыс: «Екі жұлдыз, бір тілек»

Топ басшысы белгілеген бағалау парағындағы жиынтық бағасын шығару. Формативті бағалау. (2 мин)

Бағалау парағы.

Қосымша ақпарат

Ғаламтор желісіндегі қосымша деректер. <table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?</td><td>Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?</td><td>Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы</td></tr><tr><td>Тілдік қабілеті жоғары оқушылар тілдік қабілеті төмен оқушылармен араластырылып отырғызылады. Қабілеті жоғары оқушылар ой қорытынды жасайды, тапсырмалар бойынша 3-тен артық дәлелдер келтіре алады  </td><td>Сабақтың әр кезеңінде оқушылардың материалды меңгеруі қандай деңгейде екенін анықтау үшін бағалау критерийіне сәйкес топтар өзара бір-бірін бағалайды,мұғалім оқушыларды өзі бағалайды, оқушылар өзін-өзі бағалайды.</td><td>    Компьютерді, ноутбуктерді тек тапсырма кезінде аз уақыт жұмыс жасап өшіру, интерактивті тақтаны қажет емес уақытта сөндіріп қою.</td></tr></tbody></table> <table class="table table-bordered"><tbody><tr><td>Рефлексия</td><td>Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.</td></tr><tr><td>Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?  </td><td>Қыпшақ хандығы тақырыбының мақсаты шынайы құрылып, оқушылар жаңа сабақ кезеңінде «Ментальді карта» әдісі бойынша оқыған мәтін мазмұнын флипчартқа түсіре алды, Қыпшақтардың қоныстанған жерлері және этникалық құрамы, қоғамдық құрылысын, саяси жағдайын, шаруашылығын білді. Сыныпты түрлі түті қиындылар арқылы 3 топқа бөлу     </td></tr></tbody></table>Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Оқушыңың тақырыпты топтық жұмыс арқылы меңгеріп, бағалай алуы. 2: Топтық жұмыста оқушылардың бір-біріне көмектесе алуы. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Топта бірлесіп жұмыс жасаған, оқушыларды ынтымақтастыққа шақырды. 2: Өзін-өзі бағалауды пайдалану арқылы, оқушының ынтасының артқаны. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Кері байланысты «Екі жұлдыз, бір тілекпен» өткізу арқылы оқушылардың келесі сабақта да топтаса отырып, жаңа әдіс-тәсілмен сабақ өту.

Файлдар:

Файлды ару Қыпшақ хандығы

Қыпшақ хандығы